วิกิณฺณผลิตคฺเคหิ , เกเสหิ วิรลา กุลํ;

อูกาคูถปฏิกฺกูลํ, หียฺโย อาสิสิรํ มมฯ

[14]

อชฺช ตํ ปริวตฺติตฺวา, มม ปุญฺญานุภาวโต;

สุนีลมุทุธมฺมิลฺลํ, กุสุมา ภรณภูสิตํฯ

[15]

ปุรา เม สกสีเสน, วหิตํ ทารู ทกาทิกํ;

ปุญฺเญนาหํ อชฺช มาลา, ภารํ สีเส สมุพฺพเหฯ

[16]

ธชตฺถาย มยา หียฺโย, ปทินฺนํ ถูลสาฏกํ;

อชฺช นิพฺพตฺติ เม โภนฺโต, มหนฺตํ ทิพฺพสมฺปทํฯ

[17]

ชานมาเนน กตฺตพฺพํ, ทานาทีสุ มหปฺผลํ;

เทวโลเก มนุสฺเสสุ, สุขทํ ทาน มุตฺตมนฺติฯ

ตํ สุตฺวา สพฺเพ ภิกฺขู อจฺฉริยพฺภุตจิตฺตา อเหสุํฯ สา เทวตา ตสฺสา รตฺติยา อจฺจเยน ภิกฺขู นิมนฺเตตฺวา ทิพฺเพหิ ขชฺชโภชฺเชหิ สหตฺถา สนฺตปฺเปตฺวา เตหิ สทฺธิํ อาคจฺฉนฺตี อนฺตรามคฺเค ทานํ ททมานา มหาโพธิํ คนฺตฺวา สพฺเพหิ ธชปตากา ทีหิ จ นานาวิธวณฺณคนฺธสมฺปนฺนปุปฺเผหิ จ ทีปธูเปหิ จ โพธิํ ปูเชตฺวา ภิกฺขูนํ จีวรตฺถาย ทิพฺพวตฺถานิ ทตฺวา อาคมฺม ตสฺมิํเยว วนสณฺเฑ วสนฺตี นานาวิธานิ ปุญฺญานิ กตฺวา ตาวติํสภวเน นิพฺพตฺติฯ ภิกฺขูปิ ตํ อจฺฉริยํ ตตฺถ ตตฺถ ปกาเสนฺตา พหูชเน ปุญฺญกมฺเม นิโยเชสุํติฯ

[18]

เอวํ วิธาปิ กปณา ชินสาสนมฺหิ,

กตฺวา ปสาท มถ ถูลกุเจลเกน;

ปูเชตฺว ทิพฺพวิภวํ อลภีติ ญตฺวา,

ปูชาปรา ภวถ วตฺถุสุ ตีสุ สมฺมาติฯ

กปณาย วตฺถุํ ตติยํฯ

34. อินฺทคุตฺตตฺเถรสฺส วตฺถุมฺหิ อยมานุปุพฺพีกถา

อมฺหากํ ภควโต ปรินิพฺพาณโต โอรภาเค ชมฺพุทีเป กิร ปาฏลิปุตฺตํ นาม นครํ อโหสิฯ ตตฺถ ธมฺมาโสโก นาม มหิทฺธิโก มหานุภาโว อาณาจกฺกวตฺติ ราชา รชฺชํ กาเรติฯ อุทฺธํ อากาสโต เหฏฺฐา ปถวิยา โยชนปฺปมาเณ สกลชมฺพูทีเป ตสฺส อาณา ปวตฺตติ, ตทา สกลชมฺพุทีปวาสิโน จ จตุราสีติ นครสหสฺเส ราชาโน จ อตฺตโน อตฺตโน พลวาหเน คเหตฺวา อาคมฺม ธมฺมาโสกมหารญฺโญ อุปฏฺฐานํ กโรนฺติฯ ตสฺมิํ สมเย เทวปุตฺตนคเร เทวปุตฺโต นาม มหาราชา อตฺตโน พลวาหนํ คเหตฺวา รญฺโญ อุปฏฺฐานํ อคมาสิฯ ธมฺมาโสโก เทวปุตฺตมหาราชานํ ทิสฺวา มธุรปฏิสนฺถารํ กตฺวา ตุมฺหากํ รฏฺเฐ พหุสฺสุตา อาคตาคมา มหาคุณวนฺตา อยฺยา อตฺถีติ ปุจฺฉิฯ ตํ สุตฺวา เทวปุตฺตราชา อตฺถิ เทว ตสฺมิํ นคเร สีหกุมฺภกํ นาม มหาวิหารํฯ ตตฺถ อเนกสหสฺสภิกฺขู วิหรนฺติ สีลวนฺตา อปฺปิจฺฉา สนฺตุฏฺฐา วิเวกกามิโนฯ เตสุ สาฏฺฐกถาติปิฏกธโร อินฺทคุตฺตตฺเถโร นาม เตสํ ปาโมกฺโข อโหสิฯ โส อเนกปริยาเยน สนรามรานํ ภิกฺขูนํ ธมฺมํวณฺเณติฯ คุณวา อตฺตโน คุณํ นิสฺสาย โลเก ปากโฏติฯ ตํ สุตฺวา ราชา ตุฏฺฐมานโส เถรํ ปสฺสิตุกาโม หุตฺวา สมฺม ตฺวเมว คนฺตฺวา เถรํ ยาจิตฺวา อิธา เนหีติ อาหฯ ตํ สุตฺวา เทวปุตฺตราชา อตฺตโน หตฺถสฺสพลวาหนา ทิมหา เสนงฺคปริวุโต อินฺทคุตฺตตฺเถรสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา วนฺทิตฺวา อยฺย อยฺยํ ธมฺมาโสกมหาราชา ทฏฺฐุกาโมติ อาหฯ เถเรน สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิเต ราชา เถเรน สมฺปฏิจฺฉิตภาวํ ธมฺมาโสกมหาราชิโน เปเสสิฯ ตโต ธมฺมาโสกมหาราชา โสมนสฺสปฺปตฺโต อตฺตโน อาณาปวตฺติตฏฺฐาเน ราชูนํ สาสนํ เปเสสิฯ

สพฺเพว เถราคมนมคฺคํ อลงฺกโรนฺตูติฯ อถ เต ราชาโน ตุฏฺฐปหฏฺฐา อตฺตโน อตฺตโน นคเร เภริํ จราเปตฺวา เทวปุตฺตนครโต ยาว ปาฏลิปุตฺตนครํ เอตฺถนฺตเร ปญฺจปณฺณาสโยชนิกํ มคฺคํ วิสมํ สมํ กโรนฺโต เทวตานํ ทิพฺพวีถิมิว อลงฺกริตฺวา ธมฺมาโสกมหานรินฺทสฺส เอวํ สาสนํ เปเสสุํฯ ภวนฺเตตฺถฯ

[1]

อินฺทคุตฺตมหาเถร, สามิโน คมนาย โน;

มคฺคํ อลงฺกโรนฺตูติ, มหาราเชน เปสิตํฯ

[2]

ตโต เต อปเนตฺวาน, ปาสาณกณฺฏกาทิกํ;

วิสมํ สมํ กริตฺวาน, สมฺมชฺชิตฺวาน สาธุกํฯ

[3]

โธตมุตฺตา สมาภาสา, โอกิริตฺวาน วาลุกา;

อุสฺสาปิตา ตตฺถ ตตฺถ, ทุสฺสโตรณปนฺติโยฯ

[4]

กลโธตเหมรมฺภาทิ, นานาโตรณปนฺติโย;

ตถา ปุปฺผมยา เนก, โตรณูปริโตรณาฯ

[5]

เตสุ เตสุจ ฐาเนสุ, สงฺขตา กุสุมคฺฆิกา;

ตเถว คนฺธเตเลหิ, ทีปิตา ทีปปนฺติโยฯ

[6]

ปทุมุปฺปลสนฺนีร, ปุปฺผปลฺลว ลงฺกตา;

ฐปิตา ฆฏมาลาโย, ปุณฺณา โสคนฺธวาริหิฯ

[7]

นิลปีตา ทิสมฺภินฺน, ปตากาหิ ธเชหิ จ;

มคฺคสฺส อุภโต ปสฺเส, วนมาสิ สมากุลํฯ

[8]

เกตโว อุคฺคตา ตตฺถ, มนฺทมนฺทสมีรณา;

อวฺหยนฺตาว โสภนฺติ, พฺรหฺโมรคสุราทโยฯ

[9]

นาคจมฺปปุนฺนาค, เกตกีวกุลาทิหิ;

ปทุมุปฺปลา ทิชลเชหิ, มาลตี กุสุมา ทิหิฯ

[10]

มาลาทาเมหิ เนเกหิ, มคฺคมาสิ วิจิตฺตกํ;

ปตฺถริตฺวา ปาทปเฏ, สิตฺตสมฺมตฺตภูมิยํฯ

[11]

ลาชาทิปญฺจปุปฺผานิ, วิกิริํสุ มโนรมํ;

อลงฺกริตฺวา หตฺตสฺสา, กุสุมา ภรณาทิหิฯ

[12]

มคฺคาลงฺกรณตฺถาย, ฐปิตาสุํ ตโต ตโต;

เตสุ เตสุ จ ฐาเนสุ, เภริมณฺฑลมชฺฌคาฯ

[13]

นจฺจนฺติ จาตุรา นารี, รสภาวนิรนฺตรา;

กํสวํสาทิปคฺคยฺห, วชฺเชนฺตาเนกตนฺติโยฯ

[14]

คายนฺติ มธุรํ คีตํ, คายนฺเตตฺถ ลยานฺวิตํ;

มคฺโคโส สาธุวาเทหิ, เภริตนฺตินเทหิจฯ

[15]

กรีนํ โกญฺจนาเทหิ, หยานํ เหสิเตหิ จ;

เนกวิฏงฺกสงฺเฆหิ, โส กรีหิ สมากุโลฯ

[16]

มคฺคสฺส อุภโต ปสฺเส, เทวกญฺญูปมา สุภา;

มาลากลาเป ปคฺคยฺห, ติฏฺฐนฺติ ตุฏฺฐมานสาฯ

[17]

ตถา ปุณฺณฆเฏ คยฺห, ปทุมุปฺปลสํกุเล,

อฏฺฐมงฺคลมุคฺคยฺห, ติฏฺฐนฺติ ปมทา ตหิํฯ

[18]

สีตลูทกสมฺปนฺน, ปปาหิ สมลงฺกตา;

สินานตฺถํ ขตา อาสุํ, โปกฺขรญฺโญ ตหิํตหิํฯ

[19]

ตหิํตหิํกตา อาสุํ, ทานสาลา มโนรมา;

นิจิตาสุมเนกานิ, ทาโนปกรณา ตหิํฯ

[20]

เอวํ เนกวิธา ปูชา, อมฺเหหิ ปฏิปาทิตา;

ฐเปตฺวาน มหาคงฺคํ, ตํ ชานาตุ มหีปตีติฯ

ตํ สุตฺวา อโสกมหาราชา คงฺคํ อลงฺกโรถาติ โสฬสยกฺเข เปเสสิ, เต สปริวารา ตตฺถ คนฺตฺวา อตฺตโน อานุภาเวน คงฺคาย อนฺโต ติคาวุตฏฺฐาเน อุทุกฺขลปาสาเณ ฐเปสุํฯ ฐเปตฺวา ถมฺเภ อุสฺสาเปตฺวา ตุลาสํฆาเฏ ทตฺวา หิมวนฺตโต รตฺตจนฺทนสาเร อาหริตฺวา ปทเร สนฺถริตฺวา อเนเกหิ ปูชาวิธาเนหิ อลงฺกริตฺวา รญฺโญ เอวํ สาสนํ เปเสสุํฯ ภวนฺเตตฺถฯ

[21]

ยมตฺถาย มยํ สพฺเพ, มหาราเชน เปสิตา;

อมฺเหหิ ทานิ ตํ สพฺพํ, กตเมว สุโณถ ตํฯ

[22]

คาวุตตฺตยคมฺภีรํ, คงฺคํ โยชนวิตฺถตํ;

ถมฺเภ ปติฏฺฐเปตฺวาน, อนคฺฆํ รตฺตจนฺทนํฯ

[23]

หิมวนฺตโต หริตฺวาน, เสตุํ ตตฺถ สุมาปิตํ;

โตรณา จ อุโภ ปสฺเส, รตเนหิ สุนิมฺมิตาฯ

[24]

ปุณฺณกุมฺภทฺธชา เจว, ปทีปาวลิโย ตถา;

อุโภ ปสฺเสสุ รตนานิ, มาเปตฺวาลมฺพนานิจฯ

[25]

สุวณฺณมณิมุตฺตาทิ, ทาเมหิ สมลงฺกตา;

วาลุกตฺถาย โอกิณฺณา, โธตมุตฺตา ปภสฺสราฯ

[26]

เตสุ เตสุ จ ฐาเนสุ, ฐปิตาสุํ มหามณี;

นานาราควิตาเนหิ, โสภิตา เสตุโน ปริฯ

[27]

โอลมฺพิตาสุํ ตตฺเถว, ทิพฺพาทิกุสุมาทโย;

นิฏฺฐิตํ อิธ กาตพฺพ, ยุตฺตํ ปูชาวิธิํตุ โน;

เทโวตํ ปฏิชานาตุ, อิติ วตฺวาน เปสยุํติฯ

ตมฺปิ สุตฺวา อโสโก มหาราชา ตุมฺเหว เถรํ อิธาเนถาติ เตสํเยว สาสนํ ปฏิเปเสสิ, เต สาธูติ อินฺทคุตฺตตฺเถรสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา วนฺทิตฺวา ภนฺเต ปาฏลิปุตฺตนครสฺส คมนาย กาโลติ อาหํสุ, ตโต เถโร สฏฺฐิสหสฺสมตฺเตหิ ภิกฺขุสงฺเฆหิ ปริวุโต ปญฺจปณฺณาสโยชนมคฺคํ ปฏิปชฺชิฯ อถาปรํ เทวปุตฺตนครวาสิโน อเนกวิธมาลาคนฺธวาสจุณฺณทฺธชปตากาทีหิ อเนเกหิ ตาลาวจเรหิ นจฺจคีตวาทิเตหิ ปูเชตฺวา อคมํสุฯ อถ เถโร มหนฺเตน ปูชาวิธาเนน ชมฺพุทีปวาสีหิ ปูชิยมาโน อนุกฺกเมน จนฺทภาคาย คงฺคาย เสตุํ ปตฺวา ตตฺถ มหนฺตํ ปูชาวิธานํ โอโลเกนฺโต เอวํ จินฺเตสิ, เอวํ อุฬารํ ปูชาวิธานํ อิทานิ ชมฺพุทีเป นาญฺญสฺส โหติ, มยฺหเมเวตํ กตํฯ อหเมเวตฺต อุตฺตโม อปฺปฏิโมติ เอวํ เสยฺยสฺส เสยฺโยหมสฺมีติ มานํ อุปฺปาเทตฺวา อฏฺฐาสิฯ ตสฺมิํ ขเณ เอโก ขีณาสวตฺเถโร ตํ มาเนนุปตฺถทฺธเจตสา ฐิตํ ทิพฺพจกฺขุนา ทิสฺวา อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา เถรสฺส โอวทนฺโต เอวมาหฯ ตสฺมาฯ

[28]

มา มานสฺส วสี โหถ, มาโน ภนฺเต วสํคตํ [มานํภนฺเตวสีกตํ อิติสพฺพตฺถ];

อนตฺถโท สทา โหติ, ปาเตตฺวาน ภวา วเฏฯ

[29]

มาโน ปลาลิโต สตฺโต, ตณฺหาปฏิฆสงฺคโต;

มกฺกโฏรคโสณาทิ, หุตฺวา ชายติ ชาติสุฯ

[30]

มา มานํ สามิ ปูเรหิ, อตฺตานํ ปริโสธย;

อปริสุทฺธา สโย ภิกฺขุ, ทายกํ น ปริโตสติฯ

[31]

ททนฺตานํ สรนฺตานํ, ปูเชนฺตานํ สเจ ตุวํ;

มหปฺผลํ มหาภูติํ, กามตฺถ โหถ นิพฺพณาติ [นิมฺมนา อิติกตฺตจิ]ฯ

ตํ สุตฺวา เถโร สํสาเร นิพฺพินฺโท ตตฺเถว ฐิโต ติลกฺขณํ ปฏฺฐเปตฺวา กรชกายํ สมฺมสนฺโต สหปฏิ สมฺภิทาหิ อรหตฺตํ ปตฺวาว นิกฺขมิฯ

ตโต ธมฺมาโสกมหาราชา พลวาหนปริวุโต มหนฺเตน ปูชาวิธาเนน ปฏิมคฺคํ อาคมฺม วนฺทิตฺวา ตโต ทิคุณํ ปูชาสกฺการํ กุรุมาโน มหาภิกฺขุสงฺเฆน สทฺธิํ เถรํ อตฺตโน นครํ เนตฺวา ตสฺส ธมฺมกถํ สุตฺวา ปสนฺนมานโส ปญฺจสีเล ปติฏฺฐาย มหนฺตํ วิหารํ กาเรตฺวา เถเรน สหาคตานํ สฏฺฐิสหสฺสานํ ภิกฺขูนํ จตุปจฺจเยหิ อุปฏฺฐาน มกาสิ, อถ เถโร สาฏฺฐกถํ ปิฏกตฺตยํ ปกาเสนฺโต ตสฺมิํ จิรํ วสิตฺวา ตตฺเถว ปรินิพฺพายิฯ ตโต ราชา สปริโส ตสฺส สรีรนิกฺเขปํ กาเรตฺวา ธาตุโย คเหตฺวา มหนฺตํ เจติยํ การาเปสีติฯ

[32]

ปุราตนานํ ภุวิ ปุญฺญกมฺมินํ,

คุณานุภาเวน มเหนฺติ เอวํ;

สเทวกา นํ มนสีกโรนฺตา,

ปุญฺญํ กโรถา ยตเน สทา ทราติฯ

อินฺทคุตฺตตฺเถรสฺส วตฺถุํ จตุตฺถํฯ

35. สาขมาลปูชิกาย วตฺถุมฺหิ อยมานุปุพฺพีกถา